ابعاد و استانداردهای آشپزخانه طبق مقررات ملی ساختمان

ابعاد و استانداردهای آشپزخانه طبق مقررات ملی ساختمان

آشپزخانه، قلب تپنده هر خانه‌ای است که طراحی مناسب آن می‌تواند تأثیر زیادی بر راحتی و کارایی داشته باشد. در این مقاله جامع، ابعاد و استانداردهای آشپزخانه طبق مقررات ملی ساختمان بررسی می‌شوند تا طراحی بهینه‌ای داشته باشید.

مقدمه

طراحی استاندارد آشپزخانه نه تنها به زیبایی خانه کمک می‌کند بلکه ایمنی و راحتی کاربران را نیز تضمین می‌کند. مقررات ملی ساختمان در ایران مجموعه‌ای از استانداردها را برای ابعاد و جزئیات فنی آشپزخانه تعیین کرده که هر مهندس یا مالک باید آن‌ها را رعایت کند.

ابعاد و استانداردهای آشپزخانه

۱. ارتفاع کانتر (پیشخوان)

ارتفاع کانتر نقش کلیدی در راحتی کار دارد:

• حداقل ارتفاع: 85 سانتی‌متر
• حداکثر ارتفاع: 90 سانتی‌متر

این محدوده به کاربران کمک می‌کند تا بدون فشار اضافی به کمر، فعالیت‌های روزانه‌شان را انجام دهند.

۲. فاصله بین کابینت‌ها

برای جلوگیری از محدودیت حرکت و افزایش راحتی:

• فاصله استاندارد بین کابینت‌های بالا و پایین: 55 سانتی‌متر
• عمق کابینت‌های بالا: حداقل ۳۰ سانتی‌متر
• عمق کابینت‌های پایین: حداقل ۶۰ سانتی‌متر

۳. عرض فضای کار

• در آشپزخانه خطی: حداقل عرض فضای عبور باید ۹۰ سانتی‌متر باشد.
• در آشپزخانه‌های U شکل یا L شکل: این عرض به حداقل ۱.۲ متر افزایش می‌یابد.

۴. ابعاد مثلث کار (سینک، اجاق گاز و یخچال)

‌این سه نقطه باید در قالب یک مثلث با فواصل زیر قرار گیرند:

• حداقل فاصله: 1.۲ متر
• حداکثر فاصله: 2.۷ متر

این طرح مثلثی باعث افزایش کارایی و سهولت دسترسی در آشپزخانه می‌شود.

۵. مساحت استاندارد آشپزخانه

ابعاد کلی آشپزخانه باید با نوع آن (بسته یا باز) هماهنگ باشد:

• آشپزخانه بسته: حداقل مساحت ۶ مترمربع.
• آشپزخانه باز: حداقل مساحت ۹ مترمربع.

۶. ارتفاع سقف آشپزخانه

• حداقل ارتفاع: 2.۴ متر. این ارتفاع برای اطمینان از تهویه مناسب و جلوگیری از حس خفگی در فضای آشپزخانه بسیار مهم است.

الزامات ایمنی و بهداشتی در ابعاد و استانداردهای آشپزخانه

۱. تهویه مناسب

یکی از مهم‌ترین نکات در طراحی آشپزخانه، توجه به تهویه است:

• نصب هود: الزامی است تا بخارات و بوی غذا به بیرون هدایت شود.
• کانال تهویه: باید مستقیماً به خارج از ساختمان متصل باشد و استفاده از هواکش‌های بی‌کیفیت توصیه نمی‌شود.
• دریچه تهویه طبیعی: در آشپزخانه‌هایی با مساحت بزرگ، ترکیب دریچه‌های تهویه طبیعی و مکانیکی ایده‌آل است.

۲. روشنایی استاندارد

نور کافی و مناسب در آشپزخانه اهمیت زیادی دارد:

• نور طبیعی: وجود پنجره در آشپزخانه برای ورود نور طبیعی و تهویه ضروری است.
• نور مصنوعی: استفاده از چراغ‌های LED با شدت نور مناسب بهترین گزینه است.
• توزیع مناسب نور: نور باید به‌گونه‌ای باشد که سایه روی سطوح کار ایجاد نشود.

۳. پوشش کف و دیوارها

انتخاب مناسب مصالح برای کف و دیوارها می‌تواند تأثیر زیادی در دوام و زیبایی آشپزخانه داشته باشد:

• کف‌پوش: باید ضد لغزش و مقاوم در برابر رطوبت باشد.
• دیوارها: در نزدیکی اجاق گاز و سینک بهتر است از مصالح مقاوم به رطوبت و حرارت استفاده شود.
• تمیزی آسان: انتخاب مواد با قابلیت تمیزکاری آسان مانند کاشی و سرامیک توصیه می‌شود.

۴. دسترسی به وسایل ایمنی

• کپسول آتش‌نشانی: باید در مکانی قابل دسترس و نزدیک به ورودی آشپزخانه نصب شود.
• شیر گاز: دسترسی سریع به شیر قطع گاز باید فراهم باشد.
• دستگاه هشدار گاز: نصب سیستم‌های هشدار برای شناسایی نشت گاز پیشنهاد می‌شود.

نکات مهم در طراحی آشپزخانه‌های مختلف

آشپزخانه بسته

این نوع آشپزخانه معمولاً در خانه‌های سنتی و کوچک‌تر استفاده می‌شود:

• مزایا: حفظ حریم خصوصی و جلوگیری از انتشار بوی غذا.
• نکته مهم: حتماً سیستم تهویه قوی نصب شود.
• ذخیره‌سازی بیشتر: امکان نصب کابینت‌های دیواری بیشتر.

آشپزخانه باز (اپن)

این طراحی برای خانه‌های مدرن مناسب است:

• مزایا: ایجاد فضای بزرگ‌تر و ارتباط بیشتر بین اعضای خانواده.
• چالش‌ها: نیاز به تهویه قوی و استفاده از سیستم‌های مدرن حذف بو.
• طراحی زیباشناختی: انتخاب مواد و رنگ‌های مناسب که با دکوراسیون داخلی هماهنگ باشد.

ارگونومی در طراحی آشپزخانه

۱. دسترسی آسان به تجهیزات

تمامی وسایل آشپزخانه باید در فاصله مناسب از یکدیگر قرار داشته باشند:

• سینک، اجاق گاز و یخچال باید در قالب مثلثی طراحی شوند.

۲. ارتفاع مناسب کابینت‌ها

• کابینت‌های بالا نباید آنقدر بلند باشند که دسترسی دشوار شود.
• فاصله مناسب بین کابینت بالا و کانتر حفظ شود.

۳. فضای ذخیره‌سازی کافی

• طراحی کشوها و کابینت‌های جادار برای ذخیره‌سازی ظروف و مواد غذایی ضروری است.
• استفاده از تجهیزات مدرن مانند تقسیم‌کننده‌های داخلی برای بهینه‌سازی فضا.

تجهیزات مدرن برای آشپزخانه استاندارد

۱. اجاق گاز ایمن

• استفاده از اجاق‌های دارای سیستم ایمنی برای جلوگیری از نشت گاز.
• سیستم خاموشی خودکار برای جلوگیری از حوادث.

۲. هود با کیفیت بالا

• انتخاب هودهایی با قدرت مکش بالا و صدای کم توصیه می‌شود.
• هودهای دارای فیلترهای کربنی برای حذف بوهای نامطبوع.

۳. سینک چندکاره

• سینک‌هایی با چند بخش مختلف برای شستشوی راحت‌تر ظروف و مواد غذایی.
• نصب شیرآلات لمسی برای کاهش انتقال آلودگی.

۴. ماشین ظرف‌شویی و لباس‌شویی

• نصب دستگاه‌های کم‌مصرف و با کارایی بالا برای کاهش هزینه‌ها و مصرف انرژی.

نکات تکمیلی برای طراحی بهتر

1. استفاده از رنگ‌های روشن: رنگ‌های روشن فضای آشپزخانه را بزرگ‌تر و دلبازتر نشان می‌دهند.
2. نورپردازی چندلایه: استفاده از ترکیب نورهای مختلف برای ایجاد فضایی گرم و دلپذیر.
3. انتخاب میز ناهارخوری مناسب: در آشپزخانه‌های بزرگ، وجود میز ناهارخوری کوچک می‌تواند کاربردی باشد.
4. پنجره‌ها و پرده‌ها: انتخاب پرده‌های قابل شستشو و مقاوم در برابر چربی.
5. کابینت‌های ماژولار: استفاده از سیستم‌های ماژولار برای تغییر آسان دکوراسیون.

سوالات متداول (FAQ) ابعاد و استانداردهای آشپزخانه

۱. حداقل مساحت یک آشپزخانه استاندارد چقدر است؟
طبق مقررات ملی ساختمان، حداقل مساحت آشپزخانه‌های بسته ۶ مترمربع و آشپزخانه‌های باز ۹ مترمربع است.

۲. آیا استفاده از هود در آشپزخانه الزامی است؟
بله، برای تهویه مناسب و خروج بوها، استفاده از هود استاندارد الزامی است.

۳. چه نکاتی در انتخاب کف‌پوش آشپزخانه باید رعایت شود؟
کف‌پوش باید ضد لغزش، مقاوم به رطوبت و دارای قابلیت تمیزکاری آسان باشد.

۴. فاصله استاندارد بین سینک، اجاق گاز و یخچال چقدر است؟
این سه باید در قالب یک مثلث با فاصله ۱.۲ تا ۲.۷ متر قرار گیرند.

۵. چه نوع نورپردازی برای آشپزخانه مناسب است؟
ترکیبی از نور طبیعی و چراغ‌های LED برای آشپزخانه ایده

پیشنهاد مطالعه :

مطالعه بیشتر