سیویل اجرا | مرجع فایل، آموزش و مقالات مهندسی عمران | سیویل اجرا | مرجع فایل، آموزش، پروژه، مقالات مهندسی عمران، نکات اجرایی ساختمان، منابع آزمون نظام مهندسی و اخبار صنعت ساخت و ساز ایران
رفرنس نویسی به روش ونکوور یکی از پرکاربردترین شیوه‌های استاندارد ارجاع‌دهی علمی در جهان است که به‌ویژه در رشته‌های پزشکی، مهندسی و علوم کاربردی استفاده می‌شود. در این مطلب از وب‌سایت سیویل اجرا (civilejra.ir)، قصد داریم آموزش کامل این روش، همراه با مثال‌های داخلی و خارجی، فرمول نوشتاری هر نوع منبع (مقاله، کتاب، پایان‌نامه و سایت) و نکات ضروری برای رعایت قالب صحیح را بررسی کنیم.
📘 مقدمه: چرا رفرنس نویسی مهم است؟
رفرنس‌دهی یا استناددهی یکی از اصلی‌ترین بخش‌های هر کار علمی است. زمانی که در نگارش مقاله، پایان‌نامه، طرح پژوهشی یا پروژه دانشگاهی از ایده‌ها، جملات یا نتایج دیگران استفاده می‌کنیم، باید به آن منبع اشاره کنیم. این کار نه‌تنها نشانه‌ی صداقت علمی است، بلکه باعث افزایش اعتبار پژوهش نیز می‌شود.
در رفرنس‌نویسی به روش ونکوور (Vancouver Style) برخلاف برخی روش‌ها مانند APA، اطلاعات نویسنده و سال انتشار در داخل متن ذکر نمی‌شود. در عوض، منابع به صورت عددی در متن قرار می‌گیرند و ترتیب آن‌ها در فهرست منابع پایانی رعایت می‌شود.
این سبک توسط کمیته بین‌المللی سردبیران مجلات پزشکی (ICMJE) معرفی شد و به مرور زمان در سایر رشته‌های علمی نیز گسترش یافت.
📚 تعریف دقیق رفرنس نویسی به روش ونکوور
به عمل ارجاع دادن مطالب نویسندگان دیگر در کار خود، رفرنس‌دهی گفته می‌شود. وقتی در یک کار علمی مثل مقاله یا پایان‌نامه به کار نویسنده‌ی دیگری استناد می‌کنیم، باید هم درون متن و هم در پایان کار رفرنس آن را ذکر کنیم.
در فرمت ونکوور، شماره‌های ارجاع به ترتیب درون متن آورده می‌شوند و در پایان، فهرست منابع به همان ترتیب نوشته می‌شود. به این ترتیب، نیازی به آوردن نام نویسنده یا سال چاپ در متن نیست.
این روش به دلیل نظم عددی ساده، در مجلات علمی بین‌المللی بسیار رایج است.
🧾 رفرنس‌دهی مقالات به روش ونکوور
در این روش، ترتیب اطلاعات به شکل زیر است:
فرمول:
نام خانوادگی نویسنده (فاصله) حرف اول نام کوچک (نقطه) عنوان مقاله (نقطه) نام مجله (فاصله) سال انتشار (فاصله) ماه (؛) جلد یا دوره (شماره): شماره صفحات.
🔹 نمونه‌های واقعی
نمونه خارجی:
Fjelldal IK, Kralj A, Moyle B. Profanity in viral tourism marketing: A conceptual model of destination image reinforcement. Journal of Vacation Marketing. 2022 Jan;28(1):52-63.
نمونه داخلی:
زمندی علی‌اکبر، حسنی محمد، قالوندی حسن. مدلسازی تفسیری-ساختاری مؤلفه‌های مسئولیت اجتماعی دانشگاه با هدف ارتقای سرمایه اجتماعی (نمونه مورد مطالعه: دانشگاه شهید بهشتی). مجله علمی مدیریت سرمایه اجتماعی 1401؛ ۹(۴):۴۹۱-۴۶۱.
💡 نکات کاربردی:
- نام نویسندگان حداکثر تا شش نفر ذکر شود. اگر بیش از شش نفر بودند، بعد از شش نفر عبارت et al. آورده می‌شود.
- عنوان مقاله با حرف کوچک شروع می‌شود (مگر اسم خاص).
- در پایان نباید نقطه اضافی بگذارید.
- برای اطمینان، همیشه قالب مجله‌ی مورد نظر را بررسی کنید.
📖 رفرنس‌دهی کتاب به روش ونکوور
در مورد کتاب‌ها، اطلاعات زیر باید آورده شود:
نام نویسنده یا نویسندگان، عنوان کتاب (به‌صورت ایتالیک)، شماره ویرایش (در صورت وجود)، محل نشر، نام ناشر، و سال انتشار.
فرمول:
نام خانوادگی نویسنده، حرف اول نام کوچک. عنوان کتاب. شماره ویرایش. محل نشر: ناشر؛ سال انتشار.
🔹 نمونه خارجی:
Deepak RK, Jeyakumar S. Marketing management. Educreation Publishing; 2019 Sep 13.
🔹 نمونه داخلی:
سلیمیان، مرضیه. ارزیابی برنامه‌ریزی استراتژیک منابع انسانی. انتشارات ویهان؛ ۱۳۹۷.
💡 نکات حرفه‌ای برای کتاب‌ها:
- در صورتی که کتاب ترجمه است، بعد از عنوان کتاب عبارت «ترجمه:» و نام مترجم آورده می‌شود.
- اگر ویرایش خاصی وجود دارد، مانند “ویرایش دوم”، باید ذکر شود.
- در برخی ژورنال‌ها، شماره صفحات استفاده‌شده نیز در انتها اضافه می‌شود.
🎓 رفرنس‌دهی پایان‌نامه به روش ونکوور
پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها نیز منابع علمی محسوب می‌شوند و باید با فرمت خاص خود ارجاع داده شوند.
فرمول:
نام خانوادگی، نام کوچک. “عنوان پایان‌نامه در گیومه”. نوع پایان‌نامه (عمومی یا تخصصی)، نام دانشکده و دانشگاه، سال انتشار.
نمونه:
میرهمزه پریسا. “بررسی مدیریت بحران در مدارس ابتدایی استان البرز”. پایان‌نامه تخصصی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا (س)، ۱۴۰۱.
💡 نکات مهم:
- نوع پایان‌نامه (کارشناسی، کارشناسی ارشد یا دکتری) باید ذکر شود.
- اگر پایان‌نامه به زبان دیگری است، عنوان باید به همان زبان نوشته شود.
- از نوشتن خلاصه‌شده‌ی نام دانشگاه خودداری کنید.
🌐 رفرنس‌دهی سایت به روش ونکوور
در عصر دیجیتال، بسیاری از منابع علمی از سایت‌ها گرفته می‌شوند. در روش ونکوور، دو حالت برای رفرنس‌دهی سایت وجود دارد:
✅ ۱. اگر از صفحه اصلی سایت استفاده شده باشد:
فرمول:
نام نویسنده یا سایت. تیتر صفحه. محل انتشار: نام منتشرکننده؛ سال انتشار [روز و ماه انتشار]. دسترسی از طریق: لینک صفحه.
نمونه:
Diabetes Australia. Diabetes globally [Internet]. Canberra ACT: Diabetes Australia; 2012 [updated 2012 June 15; cited 2012 Nov 5]. Available from:
http://www.diabetesaustralia.com.au/en/UnderstandingDiabetes/DiabetesGlobally/
✅ ۲. اگر از یکی از صفحات فرعی سایت استفاده شده باشد:
فرمول:
تیتر صفحه اصلی. محل انتشار: نام منتشرکننده؛ تاریخ یا سال انتشار. تیتر صفحه و مطلب؛ تاریخ انتشار بخش؛ [تاریخ اقتباس مطلب]؛ [تعداد صفحات مطلب]. دسترسی از طریق: لینک صفحه.
نمونه:
Australian Medical Association [Internet]. Barton ACT: AMA; c1995–۲۰۱۲. Junior doctors and medical students call for urgent solution to medical training crisis; ۲۰۱۲ Oct 22 [cited 2012 Nov 5]; [about 3 screens]. Available from:
https://ama.com.au/media/junior-doctors-and-medical-students-call-urgentsolutionmedical-training-crisis
⚠️ نکته بسیار مهم در استفاده از سبک ونکوور
تمام مثال‌ها و قالب‌هایی که در این مقاله ارائه شده‌اند، صرفاً برای آموزش و درک نحوه‌ی فرمت‌گذاری هستند. در هنگام نگارش مقاله یا پایان‌نامه واقعی، حتماً باید فایل فرمت مخصوص ژورنال یا دانشگاه مورد نظر خود را از سایت رسمی آن دانلود کنید و دقیقاً طبق دستورالعمل آن پیش بروید.
برخی دانشگاه‌ها ممکن است تفاوت‌های جزئی در علامت‌گذاری، ترتیب یا محل درج تاریخ داشته باشند، بنابراین رعایت دقیق الگو ضروری است.
🧠 چرا استفاده از روش ونکوور توصیه می‌شود؟
- سادگی در نوشتار: چون فقط عدد در متن می‌آید، متن خواناتر می‌ماند.
- دقت بالا: ترتیب عددی مانع از گم شدن منابع می‌شود.
- استاندارد جهانی: بسیاری از مجلات علمی و پزشکی بین‌المللی فقط این فرمت را قبول می‌کنند.
- مناسب برای پروژه‌های گروهی: در کارهای چندنویسنده‌ای، هماهنگی در ارجاع‌دهی ساده‌تر است.
📑 اشتباهات رایج در رفرنس نویسی ونکوور
- استفاده از کاما به‌جای نقطه در انتهای بخش‌ها.
- ذکر نکردن تاریخ دقیق دسترسی برای منابع اینترنتی.
- ننوشتن حروف اول نام نویسندگان.
- وارد نکردن ترتیب دقیق در فهرست منابع.
- حذف یا اشتباه در نقطه‌گذاری بین اجزای رفرنس.
🧩 نکات ویژه برای دانشجویان مهندسی عمران
اگر شما دانشجوی مهندسی عمران هستید و در سایت سیویل اجرا (civilejra.ir) پروژه، مقاله یا پایان‌نامه تهیه می‌کنید، رعایت رفرنس‌دهی دقیق با روش ونکوور باعث می‌شود محتوای شما از نظر علمی اعتبار بالاتری داشته باشد و در جستجوی گوگل نیز جایگاه بهتری پیدا کند.
همچنین پیشنهاد می‌شود هنگام ارجاع به مطالب تخصصی مانند “طراحی سازه‌های بتنی” یا “محاسبات دستی فونداسیون”، منابع اصلی آیین‌نامه‌ها و استانداردها مانند ACI، آیین‌نامه ۲۸۰۰ یا مقررات ملی ساختمان را نیز با قالب ونکوور در انتها درج کنید.
📘 جمع‌بندی رفرنس نویسی به روش ونکوور
روش رفرنس نویسی به سبک ونکوور یکی از پرکاربردترین و قابل اعتمادترین شیوه‌های علمی در سطح جهان است. با استفاده از این روش، ساختار مقالات و پایان‌نامه‌های شما منظم‌تر، معتبرتر و مطابق با استانداردهای بین‌المللی خواهد بود.
اگر در حال آماده‌سازی مقاله یا پروژه علمی در زمینه مهندسی عمران هستید، می‌توانید با رعایت دقیق اصول ونکوور و استفاده از منابع معتبر، سطح علمی محتوای خود را ارتقا دهید و از خطاهای استنادی جلوگیری کنید.
مطالب پیشنهادی :
پیشنهاد ما
برای دانلود جزوه‌ها و آموزش‌های اجرایی بیشتر وارد سایت سیویل اجرا شوید
و برای دریافت سریع منابع جدید، در کانال مهندسین عمران عضو شوید.
