سیویل اجرا | کانال مهندسین عمران
ریجکت بتن، دلایل ریجکت بتن، کنترل کیفیت بتن، مهندس ناظر بتن، مقررات ملی ساختمان، مبحث نهم مقررات ملی، آیین‌نامه بتن ایران، نسبت آب به سیمان، اسلامپ بتن، کیفیت مصالح بتن، تاخیر در حمل بتن، طرح اختلاط بتن، مصالح نامرغوب، استاندارد بتن، بتن‌ریزی، مشکلات بتن، کنترل کیفی، دلایل رد شدن بتن، نظارت بر بتن، چسبندگی بتن، نفوذپذیری بتن، گیرش اولیه بتن، درز سرد، مبحث پنجم مقررات ملی، مقاومت فشاری بتن، استانداردهای آیین‌نامه‌ای، نظارت مهندسی.کیفیت و دوام بتن به عنوان یکی از مهم‌ترین مصالح ساختمانی، نقش کلیدی در پایداری و استحکام سازه‌ها ایفا می‌کند. به همین دلیل، مهندسین ناظر در حین اجرای بتن‌ریزی به‌صورت دقیق کیفیت بتن را ارزیابی می‌کنند. طبق مقررات ملی ساختمان و استانداردهای آیین‌نامه‌ای، بتن باید تمامی شرایط کیفی و فنی لازم را داشته باشد تا بتوان آن را در سازه به‌کار برد. در این مقاله به مهم‌ترین دلایل ریجکت (رد شدن) بتن توسط مهندس ناظر و راهکارهای رفع این مشکلات اشاره می‌کنیم.
چرا بتن در پروژه‌های ساختمانی ریجکت می‌شود؟ دلایل و راهکارها بر اساس مقررات ملی ساختمان
۱. پایین بودن اسلامپ بتن
مطابق با مبحث نهم مقررات ملی ساختمان (طرح و اجرای ساختمان‌های بتن‌آرمه)، اسلامپ بتن باید در محدوده مجاز قرار گیرد. پایین بودن اسلامپ نشان‌دهنده سفتی بیش از حد و کاهش کارایی بتن است. این امر می‌تواند موجب کاهش چسبندگی و ایجاد ترک‌های مویی در سطح سازه شود. طبق استاندارد، **اسلامپ بتن برای سازه‌های مختلف از جمله فونداسیون، ستون‌ها و دال‌ها متفاوت است و باید به دقت کنترل شود.
راهکار: استفاده از فوق‌روان‌کننده‌ها یا تنظیم مجدد طرح اختلاط بر اساس شرایط آب و هوایی و نوع کاربری بتن.
۲. نسبت بالای آب به سیمان (W/C)
مطابق آیین‌نامه بتن ایران (آبا)، یکی از مهم‌ترین پارامترهای کنترل کیفی، نسبت آب به سیمان است. هرچه مقدار آب در بتن بیشتر از حد مجاز باشد، مقاومت نهایی بتن کاهش و نفوذپذیری آن افزایش می‌یابد. این مشکل در درازمدت موجب تخریب تدریجی سازه بر اثر نفوذ آب و مواد شیمیایی به داخل بتن می‌شود.
راهکار: کنترل دقیق مقدار آب و سیمان در کارگاه، استفاده از مصالح مرغوب و توجه به شرایط محیطی مانند دمای هوا و رطوبت.
۳. استفاده از مصالح نامرغوب
طبق مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان (مصالح و فرآوردریجکت ه‌های ساختمانی)، مصالحی که برای ساخت بتن به‌کار می‌روند، باید استانداردهای کیفی لازم را داشته باشند. وجود ناخالصی در سنگدانه‌ها، استفاده از سیمان فاسد و یا آب آلوده می‌تواند کیفیت بتن را به شدت کاهش دهد. این موارد باعث کاهش مقاومت فشاری بتن و در نتیجه ریجکت شدن آن توسط ناظر می‌شود.
راهکار: آزمایش دوره‌ای مصالح، به ویژه سیمان و سنگدانه‌ها، قبل از استفاده در کارگاه.
۴. نسبت نادرست مصالح
طرح اختلاط بتن باید بر اساس مبحث نهم مقررات ملی ساختمان و ضوابط آیین‌نامه‌ای انجام شود. عدم تناسب در مقدار سنگدانه، سیمان و آب منجر به تغییر خواص فیزیکی و مکانیکی بتن خواهد شد. برای مثال، افزایش یا کاهش غیرمجاز سنگدانه‌ها می‌تواند باعث تضعیف پیوستگی و در نهایت کاهش مقاومت فشاری بتن شود.
راهکار:
استفاده از طرح اختلاط استاندارد و توجه به تغییرات محیطی که ممکن است بر کیفیت مواد تأثیر بگذارد.
۵. تاخیر در حمل و بتن‌ریزی
طبق آیین‌نامه بتن ایران (آبا)، مدت زمان حمل بتن نباید از زمان گیرش اولیه تجاوز کند. هرگونه تاخیر در حمل و بتن‌ریزی می‌تواند باعث افت کارایی بتن، کاهش چسبندگی و ایجاد درز سرد (Cold Joint) در سازه شود. این مشکل به شدت مقاومت و انسجام سازه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
راهکار: برنامه‌ریزی دقیق برای بتن‌ریزی، کاهش زمان حمل و استفاده از روان‌کننده‌ها در شرایط حمل طولانی.
نتیجه‌گیری
ریجکت شدن بتن در پروژه‌های عمرانی به دلیل عدم رعایت نکات کیفی و استانداردهای فنی رخ می‌دهد. استفاده از مصالح باکیفیت، کنترل دقیق نسبت‌ها و طرح اختلاط، و پایبندی به استانداردهای مقررات ملی ساختمان، از جمله مواردی است که باید در تمام مراحل ساخت و نظارت مورد توجه قرار گیرد. با رعایت این نکات می‌توان از مشکلات کیفی بتن جلوگیری کرده و سازه‌ای مقاوم و بادوام ایجاد کرد.
