سیویل اجرا | مرجع فایل، آموزش و مقالات مهندسی عمران | سیویل اجرا | مرجع فایل، آموزش، پروژه، مقالات مهندسی عمران، نکات اجرایی ساختمان، منابع آزمون نظام مهندسی و اخبار صنعت ساخت و ساز ایران
مقدمه
بررسی پلان معماری توسط مهندس طراح سازه یکی از مراحل مهم در فرآیند طراحی ساختمان است. پلان معماری توسط معمار و بر اساس ضوابط شهرداری، اصول زیباشناسی و کاربری مناسب فضاها تهیه می‌شود. این پلان در ادامه به دست مهندس محاسب سازه می‌رسد تا طراحی سازه‌ای آن انجام شود.
مهندس طراح سازه باید برخی پارامترهای کلیدی پلان معماری را با معمار هماهنگ کند تا طرحی یکپارچه، ایمن و اقتصادی از لحاظ معماری و سازه حاصل شود. مهمترین این پارامترها شامل موارد زیر است:
-
ستون‌گذاری
-
محل بازشوها
-
محل دیوار برشی (در صورت وجود)
-
تراز طبقات
-
محل و ابعاد کنسول‌ها
بررسی پلان معماری توسط مهندس طراح سازه : اهمیت ستون‌گذاری در طراحی سازه
ستون‌گذاری اصولی از مهمترین عوامل مؤثر در طراحی سازه است. زیرا تعیین نوع سیستم باربر ثقلی و جانبی، تعداد ستونها، موقعیت آن‌ها و هماهنگی با فضاهای معماری، همگی وابسته به نحوه ستون‌گذاری هستند.
توصیه‌های معماری برای ستون‌گذاری
-
در نماهای جانبی ساختمان که قابل مشاهده نیستند، محدودیتی برای جانمایی ستون وجود ندارد. اما در نماهای اصلی باید از تداخل با پنجره‌ها و ورودی‌ها جلوگیری شود.
-
در فضاهای داخلی مانند اتاق، سالن و آشپزخانه، بهتر است از ستون‌گذاری خودداری شود تا فضا دید مناسبی داشته باشد.
-
استفاده از گوشه دیوارها و امتداد تیغه‌ها برای مخفی کردن ستونها در طراحی داخلی توصیه می‌شود.
-
در طراحی راه‌پله، آسانسور و راهروها باید از اشغال فضای مفید با ستون جلوگیری شود.
-
ستونها باید تا حد امکان در امتداد عمودی طبقات قرار گیرند و از قطع شدن آن‌ها در طبقات مختلف پرهیز شود، چراکه این امر منجر به ایجاد نامنظمی در ارتفاع سازه خواهد شد.
توصیه‌های شهرداری برای ستون‌گذاری و پارکینگ
طراحی ستونها باید به گونه‌ای باشد که ضوابط پارکینگ طبق مقررات شهرداری رعایت شود. این ضوابط به‌صورت زیر است:
-
فضای مورد نیاز برای پارک یک خودرو: ۵ متر طول × ۲/۵ متر عرض خالص
-
فضای مورد نیاز برای دو خودرو کنار هم: ۵ متر طول × ۴/۵ متر عرض خالص
-
فضای مورد نیاز برای سه خودرو کنار هم: ۵ متر طول × ۷ متر عرض خالص
رعایت این ابعاد برای تأیید نقشه‌های معماری توسط شهرداری ضروری است.
توصیه های سازه ای برای ستون گذاری
-
تعداد ستون ها بایستی بصورت معقولانه ای باشد؛ اگر تعداد زیاد باشد هم مقدار مصالح مورد نیاز بالا رفته هم زمان اجرا بیشتر می شود و همچنین می تواند فضاهای معماری را اشغال کند و در کل غیراقتصادی است و اگر تعداد از حد مناسب کمتر باشد ابعاد ستونها بیشتر شده و می تواند غیراقتصادی باشد.
-
فاصله ستونها نباید خیلی کم باشد (معمولاً نباید کمتر از ۲/۵ متر باشد)؛ در اینصورت می تواند دچار شکست برشی و حتی خمشی شود؛ اما اگر فاصله زیاد باشد پوشش دادن سقف مورد نیاز مشکل و بعضاً غیرممکن و غیراقتصادی خواهد بود.
-
یکی از مهمترین بحث ها در ستون گذاری رعایت تقارن می باشد رعایت این کار باعث می شود فاصله بین مرکز جرم و مرکز سختی کمتر شده و سازه دچار پیچش نشود. وجود پیچش در سازه دارای مشکلاتی در طراحی سازه بوده و از لحاظ لرزه ای سازه را دچار مشکل نموده که در ادامه در بخشی به این مطلب خواهیم پرداخت.
مرکز جرم و مرکز سختی :
تعریف مرکز جرم: مرکز جرم نقطه ای از طبقه است که نیروی برشی ناشی از زلزله به آن نقطه وارد می شود. اگر توزیع بارهای مرده و زنده طبقه بصورت یکنواخت باشد مرکز جرم همان مرکز هندسی طبقه خواهد بود.
تعریف مرکز سختی: مرکز سختی نقطه ای است که برآیند نیروهای مقاوم ساختمان از آن نقطه عبور می کند.
برای آنکه پیچش زیاد در سازه رخ ندهد بهتر است طراح سازه و طراح معمار باهم مشورت نمایند تا ستون ها در یک طرف متراکم و در جهت دیگر تعداد آن بسیار کم باشد چون اگر سختی سازه در سمتی بیشتر باشد از سمت دیگر (نسبت به هر کدام از محورها) مرکز سختی به آن سمت نزدیکتر شده و باعث افزایش بازوی لنگر خواهد شد و پیچش در سازه بوجود خواهد آمد.
بهتر است تا حد امکان ستون ها بصورت هم محور جایگذاری شوند تا در هنگام اجرا از اجرای تیرها مورب جلوگیری خواهد شد که در بخش نامنظمی ها خواهیم دید که تحت شرایطی می تواند باعث نامنظمی سیستم بابر غیرموازی شود که برای طراح سازه مطلوب نبوده و تعدد در آن می تواند سازه را هم دچار پیچش نموده و هم رفتار لرزه ای سازه را دچار تضعیف کند.
جلوگیری از پیچش در پلان معماری
-
ستونها باید تا حد امکان هم‌محور باشند. ستون‌گذاری نامتقارن می‌تواند باعث ایجاد تیرهای مورب شود که منجر به نامنظمی سیستم باربر غیرموازی شده و رفتار لرزه‌ای ساختمان را تحت تأثیر قرار دهد.
-
در هنگام تیرریزی بهتر است به هر ستون حداکثر ۴ تیر متصل شود. اتصال بیش از حد باعث تراکم بیش از حد آرماتور در ستونها شده و ممکن است در اجرا با نقشه‌های سازه‌ای تطابق نداشته باشد.
نتیجه‌گیری
بررسی پلان معماری توسط مهندس سازه یک مرحله مهم در فرآیند طراحی ساختمان است. ارتباط مؤثر بین طراح معمار و طراح سازه باعث می‌شود طرح نهایی، هم از نظر معماری و هم از نظر سازه‌ای، بهینه، مقرون‌به‌صرفه و قابل اجرا باشد.
با رعایت توصیه‌های معماری، شهرداری و سازه‌ای در ستون‌گذاری، می‌توان از بروز بسیاری از مشکلات در مراحل اجرا و طراحی جلوگیری کرد.
❓ سوالات متداول درباره بررسی پلان معماری توسط مهندس طراح سازه
۱. بررسی پلان معماری توسط مهندس سازه به چه منظور انجام می‌شود؟
هدف از این بررسی، تطبیق ابعاد، ستون‌گذاری، دیوار برشی، تراز طبقات و سایر اجزای معماری با اصول سازه‌ای است تا یک طرح ایمن، اقتصادی و قابل اجرا به‌دست آید.
۲. آیا ستون‌گذاری باید قبل از طراحی معماری انجام شود؟
خیر. ابتدا پلان معماری تهیه می‌شود، اما ستون‌گذاری باید در هماهنگی کامل بین معمار و مهندس سازه اصلاح و تثبیت شود.
۳. فاصله مناسب بین ستونها در طراحی پلان چقدر است؟
معمولاً نباید کمتر از ۲/۵ متر و نه بیشتر از حدود ۶ تا ۷ متر باشد؛ البته بسته به سیستم سازه‌ای و نوع سقف ممکن است متفاوت باشد.
۴. در طراحی نقشه‌های اجرایی، چه عواملی باعث ایجاد پیچش در سازه می‌شود؟
عدم تقارن در ستون‌گذاری، جانمایی اشتباه دیوارهای برشی یا عدم توجه به مرکز جرم و مرکز سختی می‌تواند منجر به پیچش سازه‌ای شود.
۵. آیا رعایت ضوابط شهرداری در پارکینگ باید در مرحله طراحی سازه نیز بررسی شود؟
بله. ستون‌گذاری باید به گونه‌ای باشد که ابعاد استاندارد پارکینگ و فضای مانور خودروها طبق ضوابط شهرداری رعایت شده باشد تا نقشه‌ها دچار اصلاحات اجباری نشوند.
📥 اگر می‌خوای نقشه‌های اجرایی استاندارد، آموزش ستون‌گذاری صحیح و نکات فنی سازه‌ای رو به‌صورت کامل یاد بگیری…
👷♂️ حتماً وارد بخش نقشه‌های اجرایی سایت ما شو و با مطالب تخصصی و فایل‌های اجرایی حرفه‌ای آشنا شو:
🔗 مشاهده بخش نقشه‌های اجرایی در سایت سیویل اجرا
📌 تهیه‌کننده: مهندس علیرضا المکچی
📢 منبع: کانال آموزش‌های مهندسی عمران
پیشنهاد ما
برای دانلود جزوه‌ها و آموزش‌های اجرایی بیشتر وارد سایت سیویل اجرا شوید
و برای دریافت سریع منابع جدید، در آموزش های مهندسی عمران عضو شوید.
مطالب پیشنهادی :
نمونه گزارش ژئوتکنیک خاک و پی + آموزش حرفه‌ای گزارش‌نویسی فنی
مهندس طراح سازه کیست و چرا نقش کلیدی در موفقیت پروژه‌های عمرانی دارد؟
مراحل دریافت جواز شهرداری برای ساخت و ساز
مسئولیت حقوقی مهندس ناظر در ریزش ساختمان
جزوه طراحی سازه‌های بتن‌آرمه ۲ – دکتر علیرضا خالو
